Gravür baskı ve resimler

WA vol.3

Geleneksel bir Japon sanatı olan Ukiyo-e, dünyanın dört bir yanında oldukça ün sahibidir. Japonya kapılarının dış ticarete kapatıldığı Edo Dönemi’nin Tenna Zamanı (1681-1684) sırasında Edo’da (günümüzdeki Tokyo) ortaya çıkmıştır.

Ukiyo, ölümden sonraki yaşam karşısında fiziksel dünyanın kederini ifade etmektedir. Edo Dönemi’nde geçicilik fikri, hayatı ölümün vereceği kurtuluştan önce yaşanan acı çekme süresi olarak görmek yerine, tadı çıkarılması gereken bir zaman olarak görmeye doğru bir düşünce değişikliğine teşvik etmiştir. Sanatçıların günlük hayattaki kişi ve olayları konu etmeye başlamalarıyla bu konsept dünya sanatına da yayılmıştır. Bu eserlerin birçoğu, daha sonraki dönemlerde halkı eğlendirmek için rengarenk parçalar olarak basılmaya doğru evrimleşen tek renkli mürekkep gravür baskılardı. Ukiyo-e pop art akımına da öncülük etmiştir.

O dönemin başlıca eğlenceleri, sanatçıların Bijin-ga (güzel kadın portreleri) ve Yakusha-e (kabuki aktörlerinin portreleri) gibi Ukiyo-e baskılarında resmettiği ruhsatlı genelevlerde ve tiyatro performanslarında bulunmaktaydı. Bunlar çok hızlı bir şekilde popülerlik kazandı. Aynı dönemde Ukiyo-e baskıları, Edo’yu ziyaret eden kişiler arasında bir hatıra eşyası olarak da popülerleşti, bu da Ukiyo-e’nin diğer bölgelere yayılmasını sağladı.

İlk Ukiyo-e eserleri, Sumizuri-e (tek renkli gravür baskılar) olarak adlandırılan siyah mürekkep baskılardı. Eserlerde zamanla çok güzel renklerin kullanılmaya başlanmasıyla değişen tarz, şu an Ukiyo-e baskıları olarak bildiğimiz eserlerin başlangıcını oluşturdu. Edo Dönemi’nin ortalarında, çok renkli gravür baskılar Nishiki-e adıyla toplu olarak üretilmekteydi. Bu Ukiyo-e’ler yayınevleri (Hanmoto), ressamlar (Eshi), gravür sanatçıları (Horishi) ve baskıcılar (Surishi) tarafından ortak projeler olarak üretildiler.

Ukiyo-e baskıların Japonya dışına ilk olarak çıktığı dönem, Japonya’nın kapılarının dış ticarete neredeyse tamamen kapalı olduğu bir dönemdi. Eski Ukiyo-e baskıları, Japonya’nın o dönemde ticaret yaptığı tek ülke olan Hollanda’ya ihraç edilen seramikleri paketlemek için kullanılmaktaydı. Bu Ukiyo-e baskıları 19. yüzyılın sonlarında oldukça saygı görmekteydi ve Japonya dış ticarete kapılarını açtığında, çok sayıda Ukiyo-e baskısı son derece popüler olduğu Avrupa ülkelerine ihraç edildi. Japon kültürünü diğer ülkelere tanıtmak konusunda önemli bir rol oynayan Ukiyo-e baskıları, günümüzde Avrupa ve ABD’deki müzelerde sergilenmektedir.

Hokusai Katsushika’ya Ait Otuz Altı Fuji Dağı Manzarası

Vincent van Gogh ve Ukiyo-e baskıları

Peré Tanguy’un Portresi, Vincent van Gogh

Japonya’nın 19. yüzyılın sonunda dünyaya açılmasıyla birlikte geleneksel Japon sanat, moda ve estetik anlayışı, Japonizm olarak bilinen bir akımla Batı kültürünü etkilemeye başladı. Ukiyo-e özellikle, Ukiyo-e baskılarının hevesli bir koleksiyoncusu olan ve yoksulluğun eşiğinde yaşamasına rağmen çok sayıda Ukiyo-e baskısı satın almış olan Vincent van Gogh da dahil olmak üzere birçok ressam, yazar, şair ve müzisyenin ilgisini çekmiştir. Vincent van Gogh ve erkek kardeşi Theororous van Gogh tarafından toplanmış olan yaklaşık 500 adet Ukiyo-e baskısı, Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi’nde sergilenmektedir. Ukiyo-e ayrıca sanatçının işleri üzerinde de güçlü bir etki sahibi olmuştur. Sanatçının eserlerinden biri olan “ Peré Tanguy’un Portresi “ eserinin arka planında, Hiroshige Utagawa’nın eserlerinin bir kopyası olan Ukiyo-e baskıları görülmektedir.

Gravür sanatçılarının kullandığı araçlar

Ukiyo-e baskıları yayınevleri, ressamlar, gravür sanatçıları ve baskıcılar tarafından ortak olarak yürütülen projelerdir. Gravür sanatçısı baskı için ahşap üzerine bir resim oyar.

Gravür sanatçıları için en önemli şey kullandıkları araçlardır. Çizgileri oymak için bir bıçak, çizgi kenarları için bir yassı keski, geniş ve düz alanlar için yuvarlak keski ve küçük alanlar için bir düz keski. Bıçak, bunların arasında en önemli olan araçtır. Sanatçı, baskı kalıbının yanına bir bileme taşı koyar ve çalışması sırasında bıçağın kenarlarını keskinleştirir. Oyma sanatına hakim olmak, bıçakları rahat bir şekilde kullanmayı gerektirir ve bunu iyice öğrenmek genellikle yıllar alır.

Dünyanın dört bir yanından çok sayıda insanın ilgisini toplayan Ukiyo-e baskıları, yalnızca sanatçının hassas tekniğine değil, kusursuz araçlara da ihtiyaç duyar.

Gravür sanatçısı David Bull ile röportaj

Ukiyo-e ve diğer geleneksel gravür baskı çeşitliliklerini genişletmek için yeni trend ve kültürleri hissetmek istiyorum.

Geleneksel Japon gravür baskılarıyla ilk defa 28 yaşımda, Kanada’nın Toronto kentinde bir müzik mağazasında çalışırken karşılaştım. Küçük bir galerinin önünden geçerken üstünde “Japon Gravür Baskıları” yazan bir tabela gözüme çarptı. Edo (1603-1868) ve Meiji (1868-1902) dönemlerinden Ukiyo-e baskılarını gördüm ve güzelliklerinden adeta büyülendim.

35 yaşımdayken gravür baskı üzerine eğitim almak için Japonya’ya taşındım. Bir yandan İngilizce dersleri vererek, Ukiyo-e de dahil olmak üzere eski gravür baskıların yeniden basılması üzerinde çalıştım. Japonya’daki üçüncü yılım olan 1989’da, Edo Dönemi’nde yaşamış bir baskı sanatçısı olan Shunso Katsukawa’ya ait Nishiki Hyakunin Ishu Azuma eserini de içinde barındıran 10 yıllık bir yeniden baskı projesine dahil oldum. Bir gravür baskı sanatçısı olma yolunda ilerlemeye bu projeyle başladım. Bu 10 yıllık projeyi 1998 yılında tamamladım ve bir sergi düzenledim. Çok sayıda insan ve medya çalışmamı görmek için bir araya geldi.

Bugünlerde, Edo ve Meiji Dönemlerine ait Ukiyo-e’lerin yeniden baskısıyla uğraşırken bir yandan da orijinal Ukiyo-e baskıları yapıyorum. ABD’de yaşayan bir çizer olan Jed Henry’nin resimlerinden yola çıkarak, bir Ukiyo-e Kahramanları serisi şeklinde gravür baskıları yapmaya başlayalı dört yıl oldu. Bu durum, Ukiyo-e’yi tanınmış Japon bilgisayar oyunu karakterleri haline getirdi. Ukiyo-e Kahramanları, Japon popüler kültürü ve geleneksel gravür baskıların bir birleşimidir. Yurtdışında da oldukça saygı görüyorlar ve ABD de dahil olmak üzere dünya çapında 60 farklı ülkeden online olarak sipariş alıyorlar.

Ukiyo-e özünü günümüz yaşantısından alır. Edo Dönemi’nde Ukiyo-e sanatını icra eden insanlar, zamanlarının trendlerini ve popüler konularını ifade etmek için yenilikçi teknikler kullanmışlardı. Biz de Ukiyo-e ve diğer geleneksel gravür baskı olasılıklarını genişletmek için işimizde yeni trend ve kültürleri göstermek istiyoruz.

David Bull ve Jed Henry’ye ait online olarak satılan popüler eserler

David Bull, Gravür Baskı Sanatçısı, Mokuhankan ve Seseragi Stüdyolarının Sahibi

1951 yılında İngiltere’de doğdu.
5 yaşındayken Kanada’ya taşındı.
Japon gravür baskılarıyla ilk defa 28 yaşındayken tanıştı.
1986’da Japonya’ya taşındı.
1989 ve 1998 yılları arasında, Edo Dönemi’nde yaşamış bir baskı sanatçısı olan Shunso Katsukawa’ya ait Nishiki Hyakunin Ishu Azuma eserinin yeniden baskısını gerçekleştirerek ün kazandı.
2014 yılında Asakusa’da Mokuhankan’ı açtı. Ressamlar, gravür sanatçıları ve baskı sanatçılarıyla iş birliği içinde Edo Dönemi’ne ait gravür baskıları yeniden basmakta ve orijinal Ukiyo-e’ler yaratmaktadır.

MMC Dergisi'ne Geri Dön